💧 معرفی AdBlue و نقش آن در کاهش آلایندگی کامیون‌های دیزلی ولوو

🚛 AdBlue چیست؟

با سخت‌تر شدن استانداردهای آلایندگی اروپا شامل یورو 4 (2006)، یورو 5 (2009) و یورو 6 (2013)، شرکت‌های خودروسازی به سمت استفاده از فناوری‌های نوین برای کاهش آلاینده‌های موتورهای دیزلی حرکت کردند.
یکی از مهم‌ترین این فناوری‌ها سیستم SCR (کاهش کاتالیزوری انتخابی) است.

در این سیستم، گازهای خروجی از موتور قبل از خروج از اگزوز از یک کاتالیزور عبور می‌کنند تا میزان اکسید نیتروژن (NOx) کاهش یابد. برای اینکه این فرآیند انجام شود، باید مایع مخصوصی به نام AdBlue® (یا در بازار آمریکا: Diesel Exhaust Fluid – DEF) به گازهای خروجی تزریق شود. در نتیجه، بخش عمده‌ی گازهای نیتروژن اکسید به نیتروژن خنثی و بخار آب تبدیل می‌شوند.

🧪 ترکیب و مشخصات فنی AdBlue

AdBlue® محلولی است متشکل از:
• 32.5٪ اوره خالص (Urea)
• 67.5٪ آب دیونیزه (Deionised Water)

این مایع بی‌رنگ و شفاف است و بوی ضعیفی از آمونیاک دارد.
در شرایط عادی غیرقابل اشتعال و غیرسمی است، اما خاصیت خورندگی شدید برای فلزات (به‌ویژه مس و آلومینیوم) دارد، بنابراین باید با دقت استفاده شود.

⚙️ عملکرد در خودروهای ولوو

مایع AdBlue® در یک مخزن جدا از باک گازوئیل نگهداری می‌شود و هرگز نباید با سوخت مخلوط گردد.
این مایع هنگام کار موتور به صورت کنترل‌شده وارد سیستم اگزوز می‌شود تا فرآیند کاهش آلاینده‌ها در کاتالیزور انجام گیرد.

در سیستم‌های آلایندگی جدید Euro 6 کامیون‌های ولوو، تزریق AdBlue توسط واحد EATS (Emissions Aftertreatment System) کنترل می‌شود تا میزان آلایندگی به حداقل برسد.

⚠️ نکات ایمنی هنگام استفاده از AdBlue

• در تماس با پوست: محل تماس را با آب فراوان بشویید و لباس آلوده را خارج کنید.
• در تماس با چشم: بلافاصله با آب تمیز بشویید و در صورت نیاز به پزشک مراجعه کنید.
• در صورت استنشاق بخار یا بوی تند: به هوای تازه بروید.
• در صورت بلعیدن: مقدار زیادی آب بنوشید، از استفراغ خودداری کنید.
• از تماس با سایر مواد شیمیایی پرهیز کنید.
• در دمای بالا، AdBlue® تجزیه شده و به آمونیاک و دی‌اکسید کربن تبدیل می‌شود.
• در صورت نشت روی بدنه یا قطعات، ممکن است بلورهای سفید رنگ تشکیل شود؛ آن‌ها را با آب بشویید.
• اگر AdBlue® وارد سوکت‌ها یا کانکتورها شود، به دلیل خاصیت خورندگی باید تعویض شوند.

🌍 نکته مهم زیست‌محیطی

مایع AdBlue® به عنوان ماده خطرناک زیست‌محیطی طبقه‌بندی نمی‌شود، اما به دلیل قلیاییت بالا باید با دقت استفاده شود.
در صورت نشت زیاد، ممکن است باعث آلودگی آب و خاک (Eutrophication) شود، بنابراین از ریختن آن در طبیعت خودداری کنید.

🧾 مشخصات فنی و فیزیکی مایع AdBlue® (اَدبلو)

📘 استاندارد تولید: ISO 22241-1:2006 (استاندارد قبلی DIN 70070)
🔹 فرمولاسیون: محلول اوره (Urea) در آب دیونیزه (آب مقطر خالص)
🔹 درصد خلوص اوره: 32.5٪ ± 0.8٪
🔹 ظاهر: مایع شفاف و بی‌رنگ
🔹 بو: بوی ضعیف آمونیاک
🔹 قابلیت اشتعال: غیرقابل اشتعال
🔹 سمیت: در شرایط معمول استفاده، غیرسمی و بی‌خطر

⚙️ ویژگی‌های فیزیکی

ویژگی مقدار / توضیح
نقطه انجماد (Freezing Point) °C -11.5 / °F 12.2
چگالی در 20°C (Density) 1,090 kg/m³
ویسکوزیته در 25°C (Viscosity) 1.4 mPa·s
pH محلول حدود 9
رفتار در دمای بالا اوره در دماهای بالا سریع‌تر به آمونیاک و دی‌اکسیدکربن تجزیه می‌شود

🌍 ویژگی‌های زیست‌محیطی (Environmental Characteristics)

مایع AdBlue® در دسته مواد خطرناک محیط‌زیستی طبقه‌بندی نمی‌شود، اما به دلیل خاصیت قلیایی بالا (pH≈9) باید با احتیاط کامل نگهداری و استفاده شود.

در صورت نشت گسترده، ممکن است باعث اوتروفیکاسیون (Eutrophication) شود؛ یعنی رشد بیش از حد گیاهان و جلبک‌ها در آب که موجب آسیب به اکوسیستم می‌گردد.
بنابراین، از تخلیه یا رهاسازی این مایع در خاک یا منابع آبی خودداری کنید.

🧴 نگهداری و ذخیره‌سازی AdBlue®

مایع AdBlue® در یک مخزن جداگانه از باک گازوئیل ذخیره می‌شود که معمولاً در سمت چپ یا راست خودرو و در مجاورت مخزن سوخت نصب می‌گردد.

📘 استاندارد نگهداری و حمل‌ونقل: ISO 22241-3:2017 (Diesel engines – NOx reduction agent AUS 32 Part 3: Handling, transportation and storage)

🧊 دوام و پایداری AdBlue® در دماهای ثابت

ISO 22241–1 – الزامات کیفیت و استفاده نادرست از AdBlue®

تمام تأمین‌کنندگان AdBlue® باید بدون قید و شرط از استاندارد ISO 22241–1:2006 پیروی کنند.

AdBlue® یک محلول شیمیایی با خلوص بالا است که طبق مشخصات دقیق تولید شده و از طریق زنجیره تأمین امن توزیع می‌شود.
تلاش برای تولید دستی محلول ۳۲.۵٪ اوره و آب دیونیزه – حتی در صورت خلوص بالا – کاملاً ممنوع است.

توجه: استفاده از محلول اوره‌ای که با الزامات استاندارد ISO مطابقت ندارد، در کوتاه‌مدت باعث کاهش توان موتور و در بلندمدت موجب آسیب به سیستم SCR و کاتالیزور می‌شود.
این نوع آسیب‌ها تحت پوشش گارانتی قرار نمی‌گیرند.

تنها برای استفاده در سیستم پس‌پردازش گازهای اگزوز مورد تأیید ولوو است و مطابق با استاندارد ISO 22241–1:2006 (استاندارد قبلی DIN-70070) تولید می‌شود.

⚠️ هشدار (Caution)

پر کردن مخزن AdBlue® با گازوئیل، آب یا هر مایع دیگری غیر از محلول AdBlue® اصلی مورد تأیید ولوو (ISO 22241-1:2006) باعث ایجاد اختلال در سیستم پس‌پردازش گازهای اگزوز می‌شود.
اگر به‌اشتباه مایع دیگری در مخزن AdBlue® ریخته‌اید، به هیچ عنوان موتور را روشن نکنید.

🔧 اقداماتی که در تعمیرگاه باید انجام شود (Workshop Information)

⚠️ هشدار (Warning)

بسیار مهم است که خلوص AdBlue® در تمام زنجیره تأمین حفظ شود و فقط از ظروف مخصوص و مجاز برای تخلیه، شارژ و نگهداری استفاده گردد.
در زمان نگهداری، از انتقال AdBlue® از مخزن‌های عمده (IBC یا Bulk) به ظروف کوچکتر خودداری کنید؛ زیرا کاتالیزورهای SCR نسبت به ناخالصی‌ها – مخصوصاً یون‌های معدنی – بسیار حساس‌اند و در صورت آلودگی ممکن است به‌طور دائمی آسیب ببینند.
در صورت بروز آسیب ناشی از نگهداری یا استفاده نادرست از AdBlue®، احتمال لغو گارانتی خودرو وجود دارد.

📌 توجه: در صورت نشت، محل نباید با آب به فاضلاب شسته شود. با مواد جاذب جمع‌آوری کنید و در صورت نشت زیاد یا حادثه، با مرکز امداد اضطراری تماس بگیرید.
📌 توجه: AdBlue® نباید با قطعات یا اتصالات الکتریکی تماس پیدا کند؛ زیرا ممکن است باعث جریان نشتی و کاهش کیفیت اتصال الکتریکی شود.

🧰 تست‌های قابل انجام در نرم‌افزار VCADS Pro:

• 25846-3: تست سیستم SCR
• 2589-08-03-05: تست دوزینگ (تزریق) سیستم SCR

🔎 کدهای خطای مربوط به SCR:
برای مشاهده جزئیات، به بخش Guided Diagnostics مراجعه کنید.

🔍 آزمایش‌ها و بررسی‌های مختلف (Different tests / checks)

🧪 بررسی وجود گازوئیل در محلول AdBlue®

برای اطمینان از خلوص AdBlue® و تشخیص احتمال آلودگی با گازوئیل، مراحل زیر را انجام دهید:
1. مقدار کمی از مایع داخل مخزن AdBlue® را در یک ظرف شفاف و کاملاً تمیز بریزید.
2. در ظرف شفاف دیگری، مقداری محلول جدید و سالم AdBlue® بریزید.
3. ظرف حاوی مایع از مخزن را به‌آرامی تکان دهید تا خوب مخلوط شود.
4. شفافیت دو محلول را با یکدیگر مقایسه کنید.

🔹 اگر در محلول داخل مخزن گازوئیل وجود داشته باشد، پس از تکان دادن، مایع نسبت به محلول جدید کدر و مات خواهد شد.
🔹 حتی مقادیر بسیار کم گازوئیل (حدود ۰.۱٪) نیز با این روش قابل تشخیص است.

⚠️ توجه: سیستم SCR نسبت به محلول‌های رقیق‌شده یا آلوده بسیار حساس است و وجود هرگونه آلودگی می‌تواند به کاتالیزور و سیستم تزریق AdBlue® آسیب برساند.

Refractometer, 88890105

🧪 بررسی غلظت محلول AdBlue®

برای کنترل کیفیت و اطمینان از غلظت صحیح محلول AdBlue®، مراحل زیر را انجام دهید:
1. درپوش یا محافظ ورودی مخزن را جدا کنید تا دید و دسترسی به سطح مایع بهتر شود.
2. با استفاده از پیپت (Pipette) مقدار کمی از مایع سطحی را از مخزن خارج کنید.
3. اگر سطح مایع پایین است، از شلنگ تمیز به‌عنوان رابط برای افزایش طول پیپت استفاده کنید.
4. قبل از استفاده، تمام تجهیزات آزمایش را با آب مقطر کاملاً بشویید تا هیچ آلودگی باقی نماند.
5. یک قطره از محلول نمونه را روی شیشه مشاهده دستگاه اندازه‌گیری (رفراکتومتر) بریزید.
6. عدد خوانده‌شده باید دقیقاً روی خط مربوط به غلظت استاندارد (۳۲.۵٪ ±۰.۸٪) قرار گیرد.

🔹 سیستم SCR نسبت به محلول‌های رقیق‌شده یا آلوده بسیار حساس است.
🔹 اگر دستگاه هیچ سطحی یا عددی را نشان ندهد، احتمالاً محلول آلوده است — مثلاً آب خالص یا گازوئیل وارد مخزن شده است.

🧾 کاغذ تست یا شاخص آلودگی AdBlue® (Indicating Paper, 88890110)

🧾 بررسی وجود گازوئیل یا روغن در محلول AdBlue®

برای اطمینان از خلوص محلول AdBlue® و تشخیص آلودگی احتمالی با گازوئیل یا روغن، مراحل زیر را انجام دهید:
1. درپوش یا قطعه‌ی داخلی ورودی مخزن را جدا کنید تا دید و دسترسی به سطح مایع بهتر شود.
2. کاغذ شاخص (Indicating Paper, 88890110) را به یک میله‌ی تمیز و خشک متصل کنید تا بتوانید آن را تا سطح مایع پایین ببرید.
3. کاغذ را تا نیمه در محلول AdBlue® فرو ببرید و چند ثانیه صبر کنید.
4. نتیجه را بررسی کنید:
• اگر در محلول گازوئیل یا روغن وجود داشته باشد، بخش فرو رفته‌ی کاغذ به رنگ آبی تیره در‌می‌آید.

🔹 این روش قادر است مقادیر بسیار کم گازوئیل (تا حدود ۰.۵٪) را نیز شناسایی کند.
🔹 بیشتر گازوئیل روی سطح محلول شناور می‌ماند، اما ممکن است ردهایی از آن در سراسر مخزن وجود داشته باشد.

⚠️ توجه: سیستم SCR نسبت به محلول‌های رقیق‌شده یا آلوده بسیار حساس است، و وجود مقدار اندکی آلودگی نیز می‌تواند به اجزای کاتالیزور و سیستم تزریق AdBlue® آسیب برساند.

⚠️ هشدارها و نکات ایمنی هنگام کار با AdBlue®

انجام آنالیز کامل ترکیب شیمیایی AdBlue® هزینه‌بر است و باید فقط در آزمایشگاه‌های تخصصی انجام شود.

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره اقدامات لازم در صورت نشت، به بخش سیستم SCR (برای خودروهای یورو ۶، بخش EATS) مراجعه کنید.

⚠️ هشدار

در هنگام کار با AdBlue® ممکن است گاز آمونیاک (NH₃) آزاد شود.
بنابراین باید تهویه مناسب محیط فراهم باشد و حتماً از دستکش و عینک ایمنی استفاده شود.

در صورت استنشاق بخار یا گاز:

• به هوای تازه بروید.
در صورت تماس با پوست یا چشم:
• محل تماس را با آب ولرم فراوان بشویید.
در صورت آلودگی لباس‌ها:
• لباس‌های آلوده را فوراً تعویض کنید.
⚠️ توجه: دستکش‌های آلوده باید تعویض شوند.

ابزارهایی که با AdBlue® تماس پیدا کرده‌اند باید به‌طور کامل شسته شوند.
بلورهای خشک‌شده (کریستالیزه) AdBlue® نیز در تماس با پوست می‌توانند ایجاد تحریک و خارش کنند.

⚠️ احتیاط

AdBlue® باعث خوردگی فلزات و سیم‌کشی‌ها می‌شود.
نشت AdBlue® برای سیم‌ها، کابل‌ها و ترمینال‌های برقی بسیار خورنده و آسیب‌زا است.

پیش از باز کردن هر قطعه از سیستم، وجود بلورهای AdBlue® را بررسی کنید.
در صورت مشاهده، آن‌ها را با آب گرم شست‌وشو دهید تا از آسیب به قطعات یا بدن جلوگیری شود.

⚠️ احتیاط

هنگام باز کردن شیلنگ‌ها یا قطعات، نباید AdBlue® روی سوکت‌ها یا کانکتورهای جداشده بریزد.
در صورت تماس، کانکتور باید بلافاصله تعویض شود؛ زیرا شست‌وشو با آب یا هوای فشرده کمکی نمی‌کند.
AdBlue® به‌سرعت باعث اکسید شدن فلزات می‌شود و به دلیل خاصیت مویینگی، با سرعت حدود ۰.۶ متر در ساعت درون کابل نفوذ می‌کند.

⚠️ هشدار

خطر لغزش!
در صورت نشت AdBlue® روی خودرو یا کف کارگاه، محل را فوراً با آب بشویید و سپس با دستمال یا حوله خشک تمیز کنید تا از لغزش جلوگیری شود.

🔥 اقدامات اطفاء حریق (Fire Fighting Measures)

• مواد اطفاء مناسب: آب، دی‌اکسید کربن (CO₂)، کف یا پودر خشک.
• نکته ایمنی: در هنگام آتش‌سوزی، احتمال تشکیل گازهای خطرناک وجود دارد.
(مانند ترکیبات آمونیاک یا اکسیدهای نیتروژن)

⚙️ سازگاری مواد (Material Compatibility)

در صورت تماس AdBlue® با برخی مواد، واکنش‌های شیمیایی رخ می‌دهد و ترکیبات خورنده تشکیل می‌شود. بنابراین باید از تماس با مواد زیر خودداری شود:
• موادی که در واکنش با آمونیاک ترکیب ایجاد می‌کنند.
• فلزات غیرآهنی و آلیاژهای آن‌ها مانند:
• مس (Copper)
• آلیاژهای مس
• روی (Zinc)
• سرب (Lead)
• لحیم‌هایی که حاوی سرب، نقره، روی یا مس هستند.
• آلومینیوم و آلیاژهای آلومینیوم
• منیزیم و آلیاژهای منیزیم
• پلاستیک یا فلزاتی که با نیکل پوشش داده شده‌اند

⚠️ استفاده از این مواد در ساخت یا نگهداری اجزای مرتبط با AdBlue® می‌تواند موجب خوردگی سریع و واکنش شیمیایی ناایمن شود.

برای خرید لوازم یدکی ولوو کلیک کنید